08. Αστικοί υπαινιγμοί και άλλοι...
«Παρά τους οποιουσδήποτε επηρεασμούς έχω δεχθεί, από την μακροχρόνια πορεία μου στον θαυμαστό κόσμο της τέχνης, όταν ζωγραφίζω βρίσκομαι στο χάος και είμαι μόνον ο εαυτός μου, γιατί γνωρίζω καλά ότι όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι.»
Κ.Β. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
Κώστας Σπυρόπουλος
Ο μύθος αποτελεί την αφηγηματική αναπαράσταση ενός υπαινιγμού που με την βοήθεια της φαντασίας και του ονείρου του αφηγητού παραποιεί στοχευμένα τα διαδραματισθέντα. Μ’ αυτήν την παραποίηση του πραγματικού ο μύθος παράγει μηνύματα που κινητοποιούν το λογικό αλλά και το συναίσθημα του ακροατού. Η ζωγραφική είχε αφηγηματικό χαρακτήρα από την αναγέννηση και μετά, μέχρι την επικράτηση της σύγχρονης τέχνης.
Το 1994 κυκλοφόρησε από τον οίκο Taschen ένας τόμος με τίτλο «Σύγχρονη Τέχνη» του Klaus Honnet ο οποίος παρουσίασε 102 καλλιτέχνες εστιάζοντας σε 23 ζωγράφους με πρωταγωνιστές τους Andy Warhol και Joseph Beus. Από όλους αυτούς πρωταγωνιστικό ρόλο στην τέχνη του 21ου αιώνα παίζουν οι Gerhard Richter, Jeff Koons, Cidy Sherman, Sigmar Polok. Ο Warhol έγινε πατέρας σύμβολο της σύγχρονης τέχνης, ίσως περισσότερο από τον Marchel Duchamp. Ο Warhol καθιερώνοντας την Pop Art επέτυχε την προσέγγιση της τέχνης με την πραγματικότητα γεγονός που εκτροχίασε την ιστορία της τέχνης που έγινε όμως ευρέως αντιληπτό μετά το 1980. Στο χρονικό αυτό σημείο η σύγχρονη τέχνη έρχεται όλο και πιο κοντά στον αντίπαλό της, τη μαζική κουλτούρα, και έτσι η ποπ κουλτούρα, η Pop Art, έγινε αυτόματα υψηλή τέχνη. Άλλωστε και η όπερα δεν κάνει εδώ και αιώνες, το ίδιο; Μουσική και θέαμα. Μετά το 1960 τα έργα δεν πρέπει να είναι όμορφα, αλλά ενδιαφέροντα. Η ομορφιά δεν υποχώρησε διακριτικά, αποκλείστηκε πολλές φορές, και η αισθητική φαίνεται να είναι ανεπαρκής παράγοντας για την υποστήριξη των σύγχρονων έργων. Το αισθητικά καλό ή η ποιότητα του σχεδίου συχνά δεν αφορούν το σύγχρονο έργο τέχνης. Το τέλος του μοντερνισμού σήμανε το τέλος της τυραννίας του γούστου. Η ζωγραφική στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον απελευθερώνεται εκφράζοντας κοινωνικές ομάδες μέσα στο αστικό τοπίο που είναι ένας σχηματισμός που αποτελεί την βάση του πολιτισμού. Η Ελλάδα έρχεται, αναδύεται, μετά από μια μακριά πορεία ιστορικών αναταράξεων παίζοντας, στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, διαφορετικούς ιστορικούς ρόλους που κυμαίνονται μέσα σε ένα ευρύτατο χάσμα αλλαγών, από τα αυτοκρατορικά χαρακτηριστικά της Αρχαίας Ελλάδας μέχρι την οικονομική και πολιτισμική υποτέλεια των μεταβυζαντινών χρόνων μέχρι και σήμερα. Η προσέγγιση της Ελληνικής ζωγραφικής με τα Ευρωπαϊκά κινήματα είναι αδήρητη αν υπάρχει έμπνευση ή διάθεση ή κοινωνική τάση να αφομοιωθούν Πανευρωπαϊκά μηνύματα και να δημιουργηθεί διακριτή αστική τάξη με χαρακτηριστικά και ιδιότητες συμπόρευσης προς τον Δυτικό κόσμο. Δεν αναφέρομαι σε μίμηση, αντιθέτως σε κατανόηση, μετουσίωση, σύνθεση, δημιουργία, συγκεκριμένη εικαστική γλώσσα με ταυτότητα. Όχι απαραίτητα όμορφη, όχι απαραίτητα συγκεκριμένου γούστου δίχως όμως χρωμοφοβία ή σχηματοφοβία
Η έκθεση που παρουσιάζεται στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, Βούρου Ευταξία, έχει σκοπό να διερευνήσει το σύγχρονο Ελληνικό Αστικό τοπίο με αναφορές στην Αθήνα, αλλά και άλλες πόλεις.
Η γραφή είναι άλλοτε αθόρυβη άλλοτε ανατρεπτική, πάντα όμως οργανωτική. Μερικές φορές γίνεται άγρια όταν επιδιώκει να είναι πρωτότυπη δηλαδή όχι μιμητική. Παρά την προσπάθεια σύνθεσης με τα δυτικά ρεύματα, διατηρείται η απόσταση και η διαφορετικότητα έτσι που κάτι μέσα στο μυαλό να αλλάζει αενάως. Τελειώνοντας θέλω να εκπέμψω ένα ενδιαφέρον σήμα: Παρά τους οποιουσδήποτε επηρεασμούς έχω δεχθεί, από την μακροχρόνια πορεία μου στον θαυμαστό κόσμο της τέχνης, όταν ζωγραφίζω βρίσκομαι στο χάος και είμαι μόνον ο εαυτός μου, γιατί γνωρίζω καλά ότι όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι.
Κ.Β. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
Αθήνα, 2015
Κώστας Σπυρόπουλος
Στοχαστής, γιατρός, φιλόσοφος, ποιητής, συγγραφέας, εικαστικός. Ζωγραφίζει, ακολουθώντας το ρεύμα της Ποπ Αρτ, με πάθος. Ανυψώνει το καθημερινό και το συνηθισμένο στη θέση του αντικειμένου της τέχνης. Οι δημιουργίες του αποτελούν το νήμα, που συνδέει το παρελθόν με το παρόν και με την ποιότητα που τις διακρίνει, ανταποκρίνονται με επιτυχία στον διάλογο των εποχών, δηλώνοντας αυτάρεσκα την διαφορετική εποχή και τάση που εκπροσωπεί ο καλλιτέχνης. Τη δεκαετία του 1920 η Ποπ Αρτ ήταν η αντί-τέχνη του αφηρημένου εξπρεσιονισμού αλλά σήμερα έχει απογυμνωθεί από κάθε στοιχείο της αντί-τέχνης , ιδίως αν δημιουργείται από Σπυρόπουλο, που χωρίς εγωισμούς μελέτησε και διδάχθηκε από τους μεγάλους κλασικούς ζωγράφους. Ασκήθηκε αντιγράφοντας, πολλές φορές το σχέδιο, την πινελιά και το χρώμα.
Ο Κ. Σπυρόπουλος ζωγραφίζει με ακριλικό σε καμβά και δημιουργώντας μια ευχάριστη ατμόσφαιρα παρουσιάζει με ιδιαίτερο τρόπο και χιούμορ την καθημερινότητα της σύγχρονης ζωής κυρίως στις πόλεις. Η θέαση των έργων, με κυρίαρχο το χρώμα, δημιουργεί ευεξία και χαρίζει ελπίδα με τον τρόπο που σχολιάζει και συχνά διακωμωδεί αστικές συνήθειες. Έντονα χρώματα, συχνά γαλάζιο, έντονο κίτρινο, πινελιές του πράσινου και γλυκό κόκκινο γεμίζουν τον χώρο και ηρεμούν την ψυχή. Ζωγραφίζει το σώμα. Χρησιμοποιεί το γυμνό όπως είναι, χωρίς την προσπάθεια να το κάνει ωραιότερο και περισσότερο ελκυστικό με πρόσθετα στοιχεία. Ο εικαστικός Σπυρόπουλος θεοποιεί το «κάλλος», επειδή το θεωρεί πηγή έμπνευσης και ζωής, όπως φαίνεται και στα φιλοσοφικά του κείμενα. Επιλέγει να απεικονίσει το «σωματότυπο» της αστικοποιημένης Ελληνίδας της μέσης ηλικίας, με μαγιό στην πλαζ, η χωρίς αυτό, όταν την παρουσιάζει ως Αφροδίτη
Για να εκφραστεί χρησιμοποιεί ευρήματα, όπως τα πουλιά, συνήθως παπαγάλους, με υπέροχα χρώματα και απίθανους συμβολισμούς. Χρησιμοποιεί την ομπρέλα, για να δηλώσει την ωφέλεια, την προστασία και το κύρος, που παρέχει στους αστούς με τη διπλή λειτουργία της. Ο φιλόσοφος Κώστας Σπυρόπουλος εκφράζεται ως εικαστικός παρουσιάζοντας στους πίνακες του εικόνες με βροχερό περιβάλλον αλλά και ήλιο και χρησιμοποιεί πάντα το ίδιο αντικείμενο-σύμβολο. Την ομπρέλα. Για να δηλώσει την εποχή μας χρησιμοποιεί ως μέσα έκφρασης τα επιτεύγματα της τεχνολογίας: τα κινητά τηλέφωνα, τα φανάρια κυκλοφορίας, το αυτοκίνητο, αλλά και ανακαλύψεις του απώτερου παρελθόντος, όπως το ποδήλατο που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Στα έργα του Σπυρόπουλου κυριαρχούν οι συμβολισμοί. Έτσι η «νεοελληνική ιδεολογία», έχει τη μορφή μιας μπάλας ποδοσφαίρου, ενώ η «καθοδήγηση ενός αστού» από το ρομπότ και η «εθνική επέτειος» με τον χαρταετό στον έναστρο ουρανό, προκαλούν σκέψεις και προβληματισμό για την κοινωνία του 21ου αιώνα. Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα έργα με τις μικρές φιγούρες, όπως το «ιπτάμενο καραβάκι»» «ένας χαρταετός από το παρελθόν», «βροχή στο αστικό τοπίο», η «αναμονή ταξιδιού», που αποτελούν δείγματα υψηλής τέχνης της τεχνοτροπίας, που επέλεξε ο ζωγράφος για να εκφραστεί.
Ο Βίκτωρ Ουγκώ εξέφρασε τον προβληματισμό του για την απόδοση του πραγματικού στην τέχνη. “Θεέ μου, πόσο διαφορετική είναι η ομορφιά στη Φύση και στην Τέχνη! Σε μια γυναίκα, η σάρκα πρέπει να είναι σαν μάρμαρο. Σε ένα άγαλμα το μάρμαρο πρέπει να είναι σαν σάρκα”. Σε αυτό το πνεύμα των ερωτηματικών, διαλογισμών και προβληματισμών, ο Κώστας Σπυρόπουλος, γιατρός, διανοητής και εικαστικός με βαθιά γνώση της ύλης, του ανθρωπίνου σώματος και των νόμων που διέπουν τη φύση, ξεδίπλωσε με σοβαρότητα, τα «απίστευτα» που συμβαίνουν γύρω μας. Με το βλέμμα του εικαστικού και τη γνώση των λειτουργιών του θαυμαστού εργαστηρίου του ανθρωπίνου σώματος, σοκάρει με την ερμηνεία της σχέσης των χρωμάτων με τον «οφθαλμό» και τις λειτουργίες του. Με φιλοσοφικές προεκτάσεις στη σκέψη ο Κώστας αποκαλύπτει τη μεταβολή του άχρωμου, ουδέτερου, επίπεδου κόσμου που μας περιβάλλει, σε μια θάλασσα χρωμάτων που δημιουργούνται με τη «συμμετοχή» του ανθρώπου
Με παιχνιδιάρικη διάθεση χωρίς να χάνει την επιστημονική σοβαρότητα, αποκαλύπτει όχι μόνο τον επιστήμονα αλλά και τον εικαστικό που ασχολείται κυρίως με το χρώμα και την ομορφιά. Οι σκέψεις που ξετυλίγονται στα κείμενά του δημιουργούν στον αναγνώστη την περιέργεια που γεννά ερωτηματικά για την έννοια του «κάλλους» που μας περιβάλλει και παίζει αβίαστα σημαντικότατο ρόλο στη ζωή μας. Ο Κώστας μιλώντας γι’ αυτό κάνει τον αναγνώστη κοινωνό μιας «σοκαριστικής» διαπίστωσης. Η ποίηση ύμνησε το ωραίο σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και οι εικαστικοί σε όλον τον πλανήτη το υπηρέτησαν με πάθος, ενώ δεν υπήρξε και δεν υπάρχει πριν οι λειτουργίες του οφθαλμού μετουσιώσουν το επίπεδο και μονότονο άχρωμο «τίποτα» που μας περιβάλλει σε έναν παράδεισο. Το κάλλος με τις θεμελιώδεις προεκτάσεις στη ζωή, στον έρωτα στην τέχνη στη θρησκεία, στην καθημερινότητα, συμβάλλει στη διαμόρφωση του πολιτισμού των λαών σε κάθε χώρα και εποχή, καθορίζοντας κοινωνικές δομές και αντιλήψεις και επηρεάζοντας φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές εκφάνσεις. Ο διανοητής εικαστικός Κώστας Σπυρόπουλος, στη σύντομη διαδρομή των κειμένων του αναζητά τις απαντήσεις στη δημιουργία του «θαύματος» και τις επιδράσεις του στον κόσμο και στην τέχνη.
Ο ταλαντούχος νεαρός, με το ανήσυχο πνεύμα, που είχε την τύχη να προσεγγίσει τη ζωγραφική μέσα από τις αγιογραφίες στις εκκλησίες της Πάτρας και να εκπαιδευθεί στις παραδοσιακές τεχνικές πριν να γνωρίσει τους κανόνες του ακαδημαϊσμού, οδηγήθηκε γρήγορα μέσα από τα μονοπάτια του εξπρεσιονισμού και αργότερα του 8_Layout 1 3/3/2020 11:57 πμ Page 155 N 156 2015 ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΜΕ ΒΡΟΧΗ ΚΑΙ ΚΟΚΚΙΝΗ ΟΜΠΡΕΛΑ Aκρυλικό σε καμβά, 50×70 cm, συλλογή του καλλιτέχνη σουρεαλισμού στο μεταμοντέρνο και στην Ποπ Αρτ. Στα έργα αυτής της ενότητας ξετυλίγονται εντέχνως οι σκέψεις και οι ανησυχίες του για τα καθημερινά προβλήματα του κοινωνικού γίγνεσθαι της χώρας μας με αμεσότητα που ξαφνιάζει. Στον τρόπο που απεικονίζει στιγμιότυπα από τη ζωή στην πόλη αναγνωρίζεις στιγμές που έζησες και εσύ. Το γεγονός ότι το εικαστικό έργο του είναι η προέκταση της σκέψης και του προβληματισμού του γίνεται αντιληπτό μέσα από τα κείμενά του για την αναζήτηση και τον ορισμό του κάλλους, καθόσον μάλιστα σύμφωνα με τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ «Το πραγματικό δεν είναι ποτέ ωραίο. Η ομορφιά είναι μια αξία που έχει εφαρμογή μόνο στον φανταστικό κόσμο και η οποία εμπεριέχει την άρνηση του κόσμου στην ουσιαστική του δομή».
Ο στοχαστής Κώστας Σπυρόπουλος πιστεύει ακράδαντα στην ελευθερία της σκέψης. «ΣΚΕΨΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΑ» είναι η παρότρυνση, που τοποθετεί ως επικεφαλίδα ενός συνόλου σκέψεων και φιλοσοφικής ενατένισης της ζωής. Πιστεύει ότι η ελευθερία είναι έννοια που συλλαμβάνεται από το νου και στηρίζεται στην αυτογνωσία, στην αναγνώριση του μέτρου και στην πλήρη κατανόηση του γεγονότος, ότι οι άλλοι, οι συνάνθρωποι αποτελούν το ουσιαστικότερο ντεκόρ της ζωής του ανθρώπου. Μιας ζωής που δίχως συνανθρώπους θα ήταν εφιαλτικά ανιαρή»
«Σήμερα οι καλές τέχνες πρέπει να αποτελούν μορφή επικοινωνίας σε ένα διευρυμένο ορίζοντα, που εκτός των άλλων, περιλαμβάνει ένα συνδετικό νήμα μεταξύ του διαχρονικού και του επίκαιρου, του ανθεκτικού στο χρόνο και του αναλώσιμου». Αυτή είναι η ζωγραφική του Κώστα Σπυρόπουλου.
ΑΓΛΑΪΑ ΑΡΧΟΝΤΙΔΟΥ – ΑΡΓΥΡΗ
Αρχαιολόγος – τ. Διευθύντρια του Μουσείου
της πόλεως των Αθηνών – Επίτιμη διευθύντρια
Υπουργείου Πολιτισμού 16 Νοεμβρίου 2019