05. Pop's anatomy
«…Με γοητεύει αυτό που ονομάζουμε ζωή, που εκτυλίσσεται μέσα σε αυτό που ονομάζουμε χρόνο. Τώρα σκέπτομαι ότι ίσως δεν είμαι αντιφατική προσωπικότητα. Μπορεί όμως να διακατέχομαι από μία έλλογη και ηθική οίηση που μου επιτρέπει να ασχολούμαι με πράγματα που με ολοκληρώνουν, όπως είναι η επιστήμη και η Τέχνη»
Κ. ΣΠΥΡOΠΟΥΛΟΣ
«…πίσω από την «ευχάριστη» pop art «βιτρίνα» του κρύβεται ένας ανθρωποκεντρικός και βαθύτατα πολιτικός ζωγράφος»
ΒAΓΙΑ ΜΑΤΖAΡΟΓΛΟΥ
Θεσσαλονίκη 2013
Η «ευχάριστη» Pop Art του Κώστα Σπυρόπουλου
Ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70 ως υπαιθριστής, «αναγκάζοντας» με την τέχνη του τον καθηγητή της Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Στέλιο Λυδάκη να τον τοποθετήσει πλάι στους Νικόλαο Λύτρα και Κωνσταντίνο Μαλέα. Στη συνέχεια, ωστόσο, θα αλλάξει την εικαστική του ατζέντα, καθώς από την ελληνική ύπαιθρο θεματικά διακτινίζεται στο αστικό περιβάλλον, επιχειρώντας να κωδικοποιήσει τα σήματα-σύμβολα και τις επιρροές του πάνω στον ανθρώπινο παράγοντα.
Η αναδρομική έκθεση του Κώστα Σπυρόπουλου, που φιλοξενείται στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη από τις 9 έως τις 25 Νοεμβρίου, καταδεικνύει πως πίσω από την «ευχάριστη» pop art «βιτρίνα» του κρύβεται ένας ανθρωποκεντρικός και βαθύτατα πολιτικός ζωγράφος. Χρησιμοποιώντας τα λαμπερά χρώματα ως πολιτικό εργαλείο, αφηγείται ιστορίες καθημερινής ζωής, αντιμετωπίζοντας το άστυ ως τόπο παραγωγής πολιτισμού, αλλά και εκφράζοντας τον προβληματισμό του πάνω στην αυξανόμενη παρουσία της βίας ή την αποπροσανατολιστική αισθητική της διαφήμισης. Χιούμορ, λεπτή ειρωνεία και σουρεαλισμός συμπληρώνουν την παλέτα ενός ζωγράφου που φιλοδοξεί με τη ζωγραφική του «να ανοίξουν μάτια».
Φίλος της pop art, αλλά με προσωπική εικαστική γλώσσα, έχει συμμετάσχει στην Biennale Internazionale art di Palermo, έχει δεχτεί ενθουσιώδεις κριτικές από συναδέλφους και τεχνοκριτικούς, ενώ από το 2000 έως το 2008 υπήρξε αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Πλαστικών Τεχνών και επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έργα του φιλοξενούνται σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Ταυτόχρονα, γοητευμένος από «αυτό που ονομάζουμε ζωή, που εκτυλίσσεται μέσα σε αυτό που ονομάζουμε χρόνο», ασκεί και διδάσκει την Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
ΒAΓΙΑ ΜΑΤΖAΡΟΓΛΟΥ
Περιοδικό SOUL
Οκρώβριος-Νοέμβριος 2013
Συνέντευξη στη Βάγια Ματζάρογλου
-Γιατρός και ζωγράφος. Με ποια ιδιότητα ξεκινήσατε;
-Αν φερθώ στα πρώτα παιδικά χρόνια, θα πω ότι ξεκίνησα σαν ζωγράφος, αν όμως αναφερθώ στα μετέπειτα, θα πω ότι ξεκίνησα σαν γιατρός. Πάντως, έτσι κι αλλιώς, ο χαρακτήρας μου είναι αντιφατικός.
-Πώς βρεθήκατε να σπουδάζετε στο Heron ART Institute του Πανεπιστημίου της Ινδιανάπολης των ΗΠΑ;
-Ανήκα στο staff της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ινδιανάπολης και παρακολούθησα απογευματινά μαθήματα στο Heron ART Institute.
-Ονομάσατε την πρόσφατη έκθεσή σας στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης «Αιέν αριστεύειν… στο σύγχρονο αστικό τοπίο». Γιατί;
-Για να τονίσω την απόλυτη αντίθεση μεταξύ της διαρκούς προσπάθειας για πνευματική και σωματική αριστεία και της σημερινής δικτατορίας της μετριότητας και της ήσσονος προσπάθειας.
-Στους πίνακές σας μπορεί να δει κανείς στοιχεία από pop art, διαφήμιση, figuration libre, comics… Πώς θα ορίζατε την τεχνοτροπία σας;
-Με τη ζωγραφική μου προσπαθώ να ανοίξουν μάτια και όχι να λυθούν γλώσσες. Τα όσα μπορούμε να πούμε για την Τέχνη δεν έχουν τελειωμό. Είναι συναρπαστική η προσπάθεια του κάθε ζωγράφου μέσα από πολλούς επηρεασμούς να βρει τη σωστή ισορροπία. Μερικοί ζωγράφοι ή κριτικοί προσπάθησαν κατά καιρούς να διαμορφώσουν κανόνες. Ακολουθώντας τους, οι μέτριοι δεν μπόρεσαν να πετύχουν τίποτα, ενώ οι μεγάλοι, αψηφώντας τους, μπόρεσαν να βρουν μια νέα αρμονία. Ίσως και για το δικό μου έργο βρεθεί κάποιος ισμός.
-Γιατί «γουορχολίζετε» τόσο συχνά εντάσσοντας εμπορικά σήματα και λογότυπα, έστω και παραφρασμένα; Ποιος ο ρόλος της ειρωνείας στα έργα σας;
-Όταν, μετά το 1920, ονόμαζαν χωρίς διάκριση τον μετά τον ιμπρεσιονισμό καλλιτέχνη «κυβιστή», «φουτουριστή» ή «μοντερνιστή», αυτό ισοδυναμούσε με το να τον πουν τρελό ή τσαρλατάνο. Χρησιμοποιώ διάφορα σύμβολα, όπως χρησιμοποιώ το σχέδιο και το χρώμα, που πάρα πολλοί άξιοι ζωγράφοι επί αιώνες χρησιμοποιούσαν πριν από μένα. Σήμερα, το κοινό δέχεται τα πάντα ή, να το πω καλύτερα, ένα μεγάλο μέρος του κοινού αλλά και των ειδικών Καμιά μορφή εικαστικής εκκεντρικότητας δεν προκαλεί ούτε ξαφνιάζει τους τεχνοκριτικούς. Το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι θα συνεχίσει να παίζεται στην τέχνη του σήμερα, αλλά και αύριο και πάντα.
-Οι πίνακές σας, συνεπικουρούμενοι και από τους τίτλους τους, αφηγούνται ολοκληρωμένες ιστορίες. Ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές αυτών των ιστοριών;
-Πρωταγωνιστής είναι η καθημερινή ζωή και οι άνθρωποι, που με τη δραστηριότητά τους γράφουν την ιστορία της.
-Πόση βαρύτητα δίνετε στο χρώμα;
-Προσπαθώ να διερευνήσω τη βαρύτητα που θα έπρεπε να έχει.
-Ποιο είναι το συναίσθημα που θέλετε να δημιουργήσετε στον θεατή;
-Στην πραγματικότητα η Τέχνη δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνον οι καλλιτέχνες. Μερικές φορές η Τέχνη καταντάει σκιάχτρο και φετιχισμός. Δε νομίζω ότι οι λόγοι για τους οποίους θα αρέσει ή δε θα αρέσει ένα έργο μου είναι άλλοτε σωστοί και άλλοτε όχι. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δε θέλω να δημιουργήσω συγκεκριμένα συναισθήματα στον θεατή, αλλά αντίθετα να αντιπαραθέσω τα δικά μου ενάντια στη δική του λογική και φαντασία.
-Πότε προλαβαίνετε να ζωγραφίζετε; Υπάρχει χρόνος στο 24ωρό σας;
-Όταν υπάρχει η θέληση, ο χρόνος βρίσκεται.
-Ποιες είναι οι καλλιτεχνικές επιρροές σας;
-Από όλους όσοι ασχολήθηκαν με ειλικρίνεια με την Τέχνη και δίχως να το επιδιώξουν έγιναν δάσκαλοι όλων στο παρελθόν, αλλά θα γίνουν και στο μέλλον.
-Κατά πόσο σας επηρεάζει η ιδιότητα του γιατρού ως ζωγράφο;
-Πολύ. Μόνο ο γιατρός γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε την ομορφιά της ζωής και την ασχήμια της αρρώστιας και του θανάτου. Ως γιατρός αγάπησα τον συνάνθρωπό μου και προσπάθησα να “θεραπεύσω” τον πόνο και την αγωνία του. Η αγάπη είναι η ισχυρότερη δύναμη για οποιαδήποτε προσπάθεια. Κι εγώ προσπάθησα πολύ σ’ όλη μου τη ζωή. Για να ζωγραφίσεις (να γράψεις) την ζωή πρέπει να τη γνωρίσεις πολύ καλά και σε βάθος.
-Από το 2000 έως το 2008 υπήρξατε αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με γνωστικό αντικείμενο την Εικαστική Ανατομία. Τι αποκομίσατε από τη διδακτική εμπειρία;
-Υπάρχουν παιδιά που ονειρεύονται και γι’ αυτό ασχολούνται με την Τέχνη. Αυτά θα εκφράσουν κάτι πιθανώς πολύ σημαντικό, πιθανώς λιγότερο. Σίγουρα όμως θα προσπαθήσουν με ειλικρίνεια, και θα σμιλευτούν αλλά και θα σμιλεύσουν. Και αυτή θα είναι η ουσία της προσφοράς τους. Τα υπόλοιπα δε θα καταλάβουν γιατί φοίτησαν.
-Ένας λόγος για τον οποίο γίνατε γιατρός;
-Πιθανώς ο λόγος που έγινα γιατρός να είναι επειδή μου το υπέδειξε ο πατέρας μου. Μεγαλύτερη όμως αξία έχει γιατί συνεχίζω να ασκώ την ιατρική αλλά και να τη διδάσκω. Με γοητεύει αυτό που ονομάζουμε ζωή, που εκτυλίσσεται μέσα σε αυτό που ονομάζουμε χρόνο. Τώρα σκέπτομαι ότι ίσως δεν είμαι αντιφατική προσωπικότητα. Μπορεί όμως να διακατέχομαι από μία έλλογη και ηθική οίηση που μου επιτρέπει να ασχολούμαι με πράγματα που με ολοκληρώνουν, όπως είναι η επιστήμη και η Τέχνη. Ζω απολαμβάνοντας την καθημερινότητα και, όταν ακόμα κρίνω ότι δεν είναι όπως θα την ήθελα, και γι’ αυτό την ειρωνεύομαι.
-Και δώστε μου έναν λόγο για τον οποίο ασχολείστε με την Τέχνη.
-Ασχολήθηκα με την Τέχνη και θα συνεχίσω να ασχολούμαι με αυτή όσο δε θα μπορώ να κάνω αλλιώς.